Otępienie: przyczyny, objawy, leczenie otępienia

Otępienie (demencja) wynika z uszkodzeń mózgu, które mogą być spowodowane wieloma chorobami neurodegeneracyjnymi, prowadzącymi w efekcie do zwyrodnienia tkanki nerwowej. Jakie choroby mogą być przyczyną otępienia? Diagnoza i leczenie otępienia.

Otępienie (demencja) powoduje, że zaburzone są wyższe funkcje korowe (poznawcze): pamięć, myślenie, orientacja, rozumienie, liczenie, zdolność uczenia się, język oraz ocena. Otępieniu często towarzyszą zaburzenia zachowania, zaburzenia psychotyczne i zaburzenia nastroju, dlatego też konieczne staje się wdrożenie właściwego leczenia objawowego.

Otępienie nie jest normalnym objawem starzenia się.

Otępienie może pojawić się w przebiegu chorób neurodegradacyjnych, zakaźnych i naczyniowych. Za większość przypadków otępienia o podłożu neurodegradacyjnym odpowiada choroba Alzheimera, która wywołuje otępienie o typie alzheimerowskim (ang. DAT, Dementia of the Alzheimer Type). Uważa się, że jest ona odpowiedzialna za ponad połowę przypadków otępienia wśród ludzi, którzy przekroczyli 65. rok życia.

Otępienie może również być skutkiem chorób naczyniowych. Zazwyczaj mamy do czynienia z otępieniem wielozawałowym – po wystąpieniu kilku udarów mózgu, kiedy to po każdym kolejnym udarze obserwuje się skokowe i trwałe pogorszenie funkcjonowania osoby chorej. Jeśli udar był pojedynczy, ale doprowadził do znaczącego ubytku kilku istotnych funkcji poznawczych, może wystąpić „nagłe” otępienie – otępienie naczyniowe z ostrym początkiem.

Niektórzy badacze mówią też o otępieniu rzekomym – to sytuacja, gdy jako otępienie mylnie diagnozuje się depresję, która u osób starszych daje bardzo zbliżone objawy. Jeśli dojdzie do poprawnego rozpoznania depresji i wdrożenia właściwego leczenia, pacjent zwykle odzyskuje sprawność umysłową.

Czym jest otępienie?
Otępienie to obniżenie sprawności umysłowej o różnym natężeniu – nie jest to żadna konkretna jednostka chorobowa, natomiast może wystąpić jako skutek wielu czynników, działających uszkadzająco na mózg. Według Światowej Organizacji Zdrowia (ICD-10) zespół otępienny to zespół objawów wywołany chorobą mózgu, zwykle przewlekłą lub o postępującym przebiegu, charakteryzujący się klinicznie licznymi zaburzeniami wyższych funkcji korowych, takich jak pamięć, myślenie, orientacja, rozumienie, liczenie, zdolność do uczenia się, język i ocena. Ponadto zaburzeniom funkcji poznawczych często towarzyszą, lub nawet je poprzedzają zaburzenia emocjonalne, zaburzenia zachowania i motywacji. Takiemu obrazowi nie mogą towarzyszyć zaburzenia świadomości. Zaburzenia świadomości przy występowaniu demencji stanowią odrębną kategorię diagnostyczną.

Osłabienie pamięci przejawia się głównie w zakresie uczenia się nowych informacji, chociaż w bardziej zaawansowanym otępieniu może być również zaburzone odtwarzanie wcześniej nabytych informacji. Obecność zaburzeń pamięci powinna być potwierdzona także – jeśli jest to możliwe – wynikami badania neuropsychologicznego lub testów psychometrycznych oceniających procesy poznawcze. Zaburzenia pozostałych funkcji poznawczych przejawiają się upośledzeniem zdolności dokonywania ocen, myślenia, planowania i organizowania przebiegu złożonych czynności oraz ogólnym osłabieniem procesu przetwarzania informacji. Obecność tych zaburzeń powinna być potwierdzona także – jeśli jest to możliwe – wynikami badania neuropsychologicznego lub testów psychometrycznych oceniających procesy poznawcze. Przy tym zachowana jest orientacja w miejscu, występuje również: chwiejność emocjonalna, drażliwość, apatia, bądź prymitywność w interakcjach społecznych, zaś wszystkie te objawy są obecne co najmniej przez pół roku.